Het liefst iedereen aan het VTS’en

Foto Marit Nikerk

Door Marit Nikerk

Kunstgarage Franx is de ontmoetingsplek voor hedendaagse beeldende kunst in Zoetermeer. Van fotografie tot grafiek en van mode tot keramiek: door het jaar heen is er een afwisselend kunstprogramma te vinden van talentvolle jonge makers, opkomende namen en gevestigde kunstenaars.  Bezoekers worden uitgenodigd om kunst actief te ervaren via workshops, lezingen en optredens – en vooral: om zélf een mening te vormen. Dat VTS-gesprekken daarin een meerwaarde bieden, ervaren Majke Lüthi, Aase Akkersdijk en Elly Achenbach. “Het sluit perfect aan bij waar we als Franx voor staan.”

Gelijk bij de oprichting van kunstgarage Franx in 2022 kreeg de methode Visual Thinking Strategies (VTS) een plek binnen het programma. “Kunstenaar Verolique Jacobse, jarenlang verbonden aan voorganger Terra Art Projects, en een ervaren VTS gespreksleider keek met onze hosts door middel van VTS naar een nieuwe expositie,” legt coördinator kunsteducatie Majke uit. “Ze gebruikten VTS als inspiratie bij het rondleiden van bezoekers.” Ze lacht: “Sindsdien heeft het zich als een soort virus verspreid in onze organisatie.”      


Mooie ervaringen

VTS wordt standaard ingezet bij het Kunstmenu, een vast onderdeel van het educatieprogramma van Franx, dat word geleid door VTS kunstvakdocent Annemieke Fierinck. In de kunstles maken leerlingen van alle basisschoolgroepen 4 van Zoetermeer (ongeveer 1500 leerlingen per jaar) kennis met de kunst via een VTS gesprek waarna ze zelf creatief aan de slag mogen in een workshop. “Je hebt altijd wel kinderen in de groep die zeggen dat hun opa kunstenaar is of dat ze naar het Van Gogh museum zijn geweest. Dat kan invloed hebben op de groep, want er zijn ook kinderen die niet regelmatig naar musea gaan en hierdoor bang zijn dat ze geen verstand van kunst hebben,” vertelt Majke. “Met VTS stimuleer je juist dat iedere mening ertoe doet, dat creëert een veilige gelijkwaardigheid in de groep en dat levert mooie ervaringen op.”

Foto Marit Nikerk

Educatiemedewerker Elly: “Een VTS-gesprek is bij iedere klas weer anders. Met een schakelklas (waar kinderen een jaar lang extra taalonderwijs krijgen, bijvoorbeeld omdat ze vanuit een ander land naar Nederland gevlucht zijn) maakten we mee dat een meisje dat bijna nooit sprak opeens helemaal opleefde. “Na afloop gaf ze me een hand en bedankte ze me omdat ze het leuk vond. De juf stond er verbaasd naar te kijken.” Ook al verloopt het VTS-gesprek met een schakelklas anders, zelfs als er in vier talen getolkt moet worden ervaren we dat VTS waardevol is.”
“Op een keer zaten er in de klas twee kinderen, vluchtelingen, die nog maar net in Nederland waren.“ vult Majke aan. “Zelfs zij deden mee aan het gesprek ook al spraken ze de taal nog niet. Dat was een ontroerend moment. De docent vertelde na afloop dat de kinderen zich echt heel veilig hadden gevoeld, anders hadden ze nooit mee durven doen.”  Over het VTS-gesprek met dit soort klassen zegt kunstvakdocent Annemieke: “Als gespreksleider probeer ik sowieso altijd vooraf de stemming in de groep te peilen, te observeren wie er luid en stil is. Om vervolgens een veilige, uitnodigende sfeer te creëren. Het parafraseren probeer ik vervolgens per leerling af te stemmen, soms prikkelend, meer talig (level up), soms eenvoudiger, om te verbinden. Soms is het nodig meer ondersteunend te werk te gaan, dan gebruik ik zogenaamde kijkvragen, bijvoorbeeld: waar zijn de mensen? Wat voor seizoen zou het zijn? Doordat ik de woorden benoem kunnen de kinderen hun vocabulaire vergroten.”


Breed inzetbaar

 “We bieden hoge kwaliteit kunst, maar willen wel laagdrempelig zijn”, aldus Majke. “Daarom is de toegang gratis maar er is meer nodig om juist onervaren kunstkijkers – die niet zo vaak een museum bezoeken – letterlijk over de drempel te halen en te laten ontdekken hoe leuk samen kunst kijken is. VTS simuleert dat perfect. Het helpt ons in ons streven om kunst toegankelijk te maken voor een breed publiek.” Zo zet Franx sinds dit jaar VTS ook in bij Taste of Art. Bezoekers dineren tussen de kunst en het menu is geïnspireerd op de  expositie.

“We nemen de gasten tijdens het diner mee naar een kunstwerk,” vertelt host Aase. “Daar ontstaan aan de hand van VTS mooie gesprekken die iets toevoegen aan de beleving van het diner. Ook tijdens andere bijeenkomsten zoals een jubileum of bedrijfsuitje ervaren we de kracht van VTS.  Het daagt mensen uit om in met elkaar in gesprek te gaan over wat ze zien.”

“Zo herinner ik me de bedrijfsborrel van een bouwbedrijf, het waren voornamelijk jonge knullen die niet veel ervaring hadden met kunst. We hebben een leuk spontaan VTS-gesprek gevoerd waar ze allemaal enthousiast aan mee deden. Ze waren zelf verbaasd en dankbaar hoe leuk ze het vonden om zo over kunst te kunnen praten. Ze leerden elkaar op een andere manier kennen via de kunst."

Foto Marit Nikerk

Toekomstplannen

Majke: “We willen VTS inbedden in ons programma voor middelbare scholieren en ook meer doelgroepen bereiken. Samen met samenwerkingsplatform Wijck bieden we VTS aan in buurtcentra in de wijken van Zoetermeer. Zo brengen we kunst naar de mensen toe.” Elly vult aan: “VTS biedt ook kansen voor kwetsbare doelgroepen, zoals mensen die dementeren. Bij deze mensen zie je dat ze op een ander niveau geraakt worden.” Aase: “Ook als je je niet goed kunt of durft te uiten, kun je met VTS dat verhalende brein weer starten. Dat is de kracht. Ik zou het fantastisch vinden om VTS meer pedagogisch begeleidend en coachend in te zetten.”

Majke, Aase en Elly hebben de VTS-basistraining gevolgd en ondersteunen elkaar door regelmatig te oefenen, waarbij Verolique inspringt om te coachen. ”Uiteindelijk willen we een inspiratiecentrum zijn, in ieder geval voor Zoetermeer,” aldus Majke. “Onze ambitie is te groeien in VTS en daarin zoeken we de samenwerking met VTS Nederland. Zo versterken we onze ontwikkeling en blijven we leren. We zien dat het echt iets toevoegt, het liefst zouden we iedereen aan het VTS’en krijgen. We hebben een overzichtelijk en fijn gebouw waarin mensen zich snel ontspannen voelen en dat is een pluspunt omdat het een omgeving is waarin VTS goed kan gedijen.”


Kunstgarage Franx is gratis te bezoeken aan de Vlamingstraat 1, Zoetermeer. Kijk voor meer informatie op www.kunstgaragefranx.nl